Sanaldoku Yöresinde Şarkı Söylemek

ArticleCategory: [Choose a category for your article]

Applications

AuthorImage:[Here we need a little image form you]

TranslationInfo:[Author and translation history]

original in en Georges Tarbouriech

en to en:Lorne Bailey

en to tr:İnanç Özçubukçu

AboutTheAuthor:[A small biography about the author]

Georges uzun süredir Unix kullanıcısı. Muazzam sanaldoku tarayıcılarından sıkıldığından küçük olanları ile oldukça ilgilidir.

Abstract:[Here you write a little summary]

Geçen yazıda, Opera sanaldoku tarayıcısının henüz beni ikna edemediğini söyledim. Linux için 5.0 sürümünde iyileşmeler görünce fikrimi biraz olsun değiştirdim. Linux için olan basit sanaldoku tarayıcılarından birinin küçük bir incelemesini okuyacaksınız. Opera 5.0'ın bedelsiz kopyasını http://www.opera.com/ adresinden alabilirsiniz.

ArticleIllustration:[This is the title picture for your article]

ArticleBody:[The article body]

Sanaldoku Tarayıcısı Ormanı

İlk yaygın grafiksel sanaldoku tarayıcısı bundan en fazla 10 yıl önce ortaya çıktı: Adı Mosaic'ti. Sanaldokuda tarama için yeni bir yol olduğundan dolayı bir devrimdi. O zamanlar BBS lere bağlanmak için kullanılan araçlardan dolayı biraz feryat vardı. Bu yazılım biraz daha ufak boyutta ve aynı zamanda renkli resimleri, renkli yazıları vb. gösterebilmekteydi... Bir süre sonra oğlu geldi, adı Netscape'ti. Elbette, boyut olarak biraz daha büyüktü. Bu sonuncusu birçok Unix sistem sanaldoku tarayıcısı için örnek oldu. Sonradan gelen Windows sürümü M$'e kendi tarayıcısını yaratma fikrini verdi. Bu, Internet Explorer'ın doğumu olmakla beraber Netscape ile IE arasındaki savaşında başladığı andır. Aynı zamanda, yazılımcılar Amiga OS, NeXTstep (bir etki olarak NeXTstep altında ilk çalışan WorldWideWeb idi) ve sonraları BeOS gibi diğer sistemler için grafik tabanlı tarayıcılar geliştirmekteydiler. İki büyük boyutlunun yanında küçük boyutta tarayıcıları yayınlamakta başarılı oldular. Bazılarını hatırlayalım: AWeb, IBrowse, Amiga OS için Voyager, NeXTstep için OmniWeb veya BeOS için NetPositive. QNX 4 RTOS için sunulan Voyager isimli bir başka harika sanaldoku tarayıcısı daha var. Elbette hepsini burada listeleyemeyiz.
Eğer sanaldoku tarayıcılarının tüm hikayesini bilmek istiyorsanız http://www.w3.org/History.html adresine göz atınız.
Bu arada, CPU'lar güçlenmekteydi ve bu daha çok kaynak sağlamaktaydı. Bilgisayarlardaki RAM sayısı ve sabit disk boyutları büyüdü. Bugün hala sanaldoku tarayıcısı olarak adlandırsakta, bu gelişim kesinlikle bugünün fabrikalarının başlangıcı olmuştur. Netscape ile IE arasındaki savaşta neler olduğunu konuşmayacağız. Asıl nokta: bugün bir sanaldoku tarayıcısı içinde plug-in ler ve kütüphaneler olmadan yaklaşık 15 MB boyutundadır. Bu bir - canavar! Peki alternatifleri neler? Çok fazla değil, çoğu Netscape (veya Mozilla) kütüphaneleri. Bunun anlamı bir sanaldoku tarayıcısı ufak bile olsa halen bu kütüphanelere ihtiyaç duymaktadır ve örnekleri gibi büyük hale gelmektedir. Bunun anlamı bu tarayıcıların ufak olanlardan daha iyi oldukları mıdır ? Bu tamamen düşünceye göre değişir. Fakat halen çoğu insan zayıf bilgisayar donanımları kullanmakta ve bu araçları 200 Mhz CPU ve 32 MB hafıza ile kullanmak hoş olmamaktadır. İşte burada Opera'nın Linux sürümü bir seçim olmaktadır.

Opera ile Tanışma

Opera, Norveç'te bulunan Iskandinav kökenli bir şirkettir. Bu İskandinav insanları çoğu zaman yaratıcıdırlar ve bazı mükemmel yazılımları onlara borçluyuzdur. Bir örnek olarak anmak gerekirse ssh, (ticari sürümü) Finlandiya'dan , veya en mükemmel yazılımlardan birisi, Scala, 1987 yıllarında Norveç'te doğan bir multimedia aracı. Diğer OS'lardan yılarca önce Amiga ortamının inanılmaz gerçeklikte multimedia sumunları veya hoş görüntü sistemlerine olanak vermiştir. Bu söylenmelidir!
http://www.opera.com/ adresine gidip, Linux için olan bu tarayıcının 5.0 son sürümünü rpm, deb paketi yada tar.gz arşiv dosyası olarak indirebilirsiniz. Qt için sabit yada dinamik linkleri seçebilirsiniz. Eğer sonuncuyu seçerseniz, makinenize Qt 2.2.4 yüklü olmalıdır. Opera'nın yüklenmesi belli olduğu için konuşmayacağız.
Opera ticari bir üründür. Önceki sürümlerinden en büyük farkı bedelsiz alabilmenizdir. 30 günden fazla deneme sürümü bulunmamaktadır. Kötü tarafı devamlı suretle tarayıcınızın tepesinde reklamlar görünmesidir. Eğer bu canınızı fazlaca sıkarca 39$ karşılığında kayıt ettirebilirsiniz.
Bilgi için, Opera aynı zamanda Windows, BeOS, Mac ve EPOC ortamları için de mevcuttur. OS2 sürümü üzerinde çalışılmaktadır. Linux ile ilişkili olarak, sağlanan sürümler i386, SPARC ve PPC içindir.
Açıkçası biz Linux sürümü üzerine yoğunlaşacağız. Aklıma gelmişken, ne BeOS ne de Windows sürümünü denedik.

Opera Kullanmak

Tüm grafik tabanlı tarayıcılar gibi, Opera'nın kullanımı oldukça kolaydır. Kullanımını öğrenmek için çok fazla zaman harcamanıza gerek yoktur. Örnekler oldukça zengindir ve onlarla yapılabilecek çok şey vardır.

Opera 5.0 daki özellikler penceresi

Bunlar öylesine zengindirler ki aradığınızı bulmak biraz zamanınızı alabilir. Yazı karakteri yönetimi biraz ağır, ama bu benim görüşüm sadece.

Özelliklerinden bahsedersek, Opera drop-down tarihçesi sunmakta. Bu ileri veya geri tuşlarının hemen yanında beliren ufak bir oktur; bu oka basarak oturum esnasında gezilmiş sayfalar listelenebilir. Bu Netscape'te de vardır... fakat yukarıda ki ufak oklarla:-) Elbette, bu diğer tip tarihçeleri elde edemiyorsunuz anlamına gelmiyor. Bir önce ziyaret edilen sayfalara URL tarihçesi veya tarihçe tarihçe menüsünden ulaşabilirsiniz. Kötü bir fikir değil!

Çok iyi bir özelliği sayfa yükleme esnasında resim yüklemeyi on/off yapabilmek için URL'nin girildiği yerin hemen yanına bir tuş yerleştirilmiş olmasıdır. Netscape buna benzer bir özelliğe sahiptir ancak Preferences menüsünün derinliklerine doğru inmelisiniz. Netscape'in aksine resimlerin yüklenmesini geciktirme özelliği her an çalıştırılabilmektedir. Bu özellik sanaldoku gezimini hızlandırmakta: Sayfada görmek istediğiniz ekrana geldiğinde bu özeliği kullanarak kendi yolunuza gidebilmektesiniz. Sayfalardaki tüm resimlerin yüklenmesini beklemek zorunda kalmadığınızdan, gezinme daha hızlı olmaktadır.

Kısayolları bulmak

Kısayolları bulmak özelliği de iyi bir fikir. Kısayolları asi bir kart görünümü ile arayabilirsiniz.

Diğer bir mükemmel özelliği de HTML onaylamasıdır. Bir HTML dökümanına sağ tuş ile bakmak sizi World Wide Web Consortium'una götürür. Onaylama servisi size HTML kodunun uygun olup olmadığını söyler. Bir sanaldoku sayfası yaparken kodunuzu kontrol etmenin çok kullanışlı bir yoludur. Birçok erişilemez sanaldoku sitesinin sonu olmalıdır....Diğer tarayıcı editörleri aynı özelliği sağlayana kadar!!!

Biraz konu dışı gibi gözüksede daha fazla açıklamayı hak etmektedir. Birçok sanaldoku sitesi tescilli yazılımlarla oluşturulmuş böylece w3c tavsiyelerinden şikayet olmamıştır. Daha kötüsü, her tarayıcı farklı şekilde davranmaktadır. Sonuç olarak, kullandığınız tarayıcıya bağlı olarak, bi sanaldoku sayfasını görüntüleyebiliyor musunuz yoksa yapamıyor musunuz?

Yani, lütfen, Internet uzmanları, tescilli yazılım kullanmayı bırakın sanaldoku sayfalarınızı yaratırken. Herşeyde Java kullanmayı bırakın, özellikle de gerek olmadığında. Bu tarz yazılımlar kullanmayı bırakın HTML kodlarınızı yazmak için: HTML zaten değil bunlar !!! otosihirle oluşanların %50'sini kaldırabilirsiniz. (İsim vermek istemiyorum, fakat neden bahsettiğimi tahmin edebilirsiniz sanırım...) Bu sorunun ilk kısmı.

İkinci kısmı tarayıcıların kendisinden geliyor. Örnek olarak, neden Linux için Netscape 6.0 for Linux kodları diğer Netscape sürümlerinden farklı algılıyor? Ve diğer Netscape sürümleriyle de yapacak birşey yok diğer birçok tarayıcı ile aynı sorununuz varken. Explorer hakkında konuşmayalım bile. Burada anlatmak istediğim bazı HTML kodları Netscape 6.0 altında çalışacaktır ancak diğer tarayıcılarla aynı şey olmayacaktır. Elde ettiğiniz şey umduğunuz olmayacaktır!
Linux için Netscape 6.0'ın bir başka iyi bilinen sorunu, aktif olmayan DNS ile lokal kurulu Apache http sunucu ile olan davranışıdır. Bu sunucuyu bulmak biraz zaman almaktadır. Donmamakta, eski kardeşinin yaptığı gibi, sadece asılı kalmakta, beklemektedir. Opera ile, asla donmak gibisinden bir durumla karşılaşmadım. Http sunucusunu beklemek durumunda da kalmadım.
Gerçekte, çok sayıda OS ve tarayıcı var. Bunun anlamı herkes Netscape yada Explorer kullanmıyor. Eğer bir birlik olacaksa gerçekten iyi bir sebeple olmalıdır. Eğer birçok editör w3c tavsiyelerine güvenmiyorsa, pek yakında birçok sanaldoku sayfasına bağlanamıyor olacağız. Bu kasten mi yapılıyor yoksa değil mi? Valla, cevap size kalmış...

Zaten birçok yazdım, fakat biraz daha ısrar etmek gerekiyor. Burada, LinuxFocus'ta, her tarayıcının bize erişebilir olduğunu kontrol ediyoruz. Herkes aynı şeyi yapmalı. Bu sadece benim düşüncem.
Konu dışı olduğu için üzgünüm. Biliyorum, benim konularımda biraz alışıla gelmiştir. Bu sadece sizi uyandırmak ve takip ediyor musunuz diye görmek içindir:-)

Opera'ya geri dönelim.
Linux için Opera 5.0, Linux için Netscape 4.77 (örnek olarak) ile erişlemeyen bazı sayfalara erişebilir. Şaşırtıcı değil mi?? İyi nokta, neyse.

Diğer yanda, CGI betikleri ile sorun yaşanabilir; örneğin Netscape ve diğerlerinin iyi çalıştıkları yerlerde. Bu iki şey göstermekte ki her tarayıcı kendi tepkisini ortaya koymaktadır. Çoklu form-bilgi kodlanmasını engellemek için Netscape ve MS IE şuna benzer bir şey kullanmakta:
-----------------------------2564311134412
Bazı rastgele sayılar. Bazı veriler elde etmek için yazılan bir CGI betiği, Opera zaten kullanılan yazımları anlamayacağından başarısız olacaktır. Onun yerine kendi ayıraçlarını kullanmaktadır:
--_OPERAB__-tRjeTHZvhMcr8tfsjpfOeE
Muhtemelen bu standart uyumdur, yine de gereksiz farklılıklar bazen işleri olduğundan daha karmaşık hale getirmektedir. Bu noktada Opera yeni bir özellik katmıyor, sadece farklı. Sorunlar kötü yazılmış betiklerden kaynaklanıyor diyebilmekle beraber her zaman doğru değildir. Aynı zamanda Opera, geniş çok parçalı form-veri (multipart ford-data) gönderememektedir. Bu gerçekten büyük bir hataya benziyor. Veri aktarımının orta yerinde duruyor ve kullanıcı sayfanın tamamlanması için ebediyen bekliyor.
Başka bir nokta: aynı tarayıcı üzerinde koştuğu işletim sistemine göre farlı çalışmaktadır. Bunların hepsi apaçık belli, fakat birçok kişi bunu umursamayacak gibi.
Opera'nın kendisini IE yada Mozilla gibi tanıtmasını sağlayan özelliği bulunmakta, ancak bahsedilen sorunu çözmemektedir.
Biraz daha teknik olacak olursak Opera, HTML 4.01, XML 1.0 ve XHTML 1.0 uyumludur. Aynı zamanda 1. ve 2. seviye CSS (Cascading Style Sheet) desteklemektedir. Fena değil! Maalesef, yeterli değil. Amaç birçok tarayıcı aynı soruna sahipken Opera'yı sorumlu tutmak değil.
Opera'nın görüntüsü birazcık MAcOs için OmniWeb gibi davranmakta (bilenler için). Mükemmel görüntü daha fazla zaman alıyor. Her tarayıcıda olduğu gibi yükleme sonrası ayarlama yapması gerekiyor fakat görünen o ki diğer bazılarından azıcık daha yavaş, en azından kuvvetsiz donanımlarda. Öte yandan, oldukça hızlı. Söylemek isterim ki en hızlı sanaldoku tayarıcısı (Opera için çalışmıyorum), fakat oldukça hızlı bir tane.
Neye benziyor bu Opera? İşte burada:

Dikkat ettiğiniz gibi, özel birşey yok, ancak görünüşe dair birçok değişiklik yapabilirsiniz. Örnek olarak, sol tarafta bir Hotlist pencereniz olabilir. Bir pencere, bir kısayol çubuğu... seçebilirsiniz. Oldukça kişiselleştirilebilir.
Diğer yandan, lokal http sunucundan kayıtları kontrol ederseniz, aynı anda birden fazla bağlantı açtığını görürsünüze, tıpkı herhangi bir tarayıcının örneğinden anlayabileceğiniz gibi. Bahsi geçen ayarlama süresini açıklayabilir. Opera herşeyi önceden yüklemekte, ardından görüntüye getirmektedir. Beni aydınlattığı için Floris'e teşekkürler.
Biraz öznel olsa da, Opera veritabanlarını daha hızlı tarıyor gibi. Gerçekte cevap süresini kontrol etmedim ama bu bir sezgidir. Tekrar ediyorum, kuvvetsiz donanımlarda bu durum görülebilir. Hızlı makineler durumu daha az anlaşılır kılmakta.
Opera size çok büyük bir kısayol listesi sunmakta. Onunla istediğiniz herşeyi yapabilirsiniz. Kasdettiğim, bir sanaldoku tarayıcısı ile yaptığım ilk iş beraberinde gelen kısayolları kaldırmaktır. Fakat ben ilginç bir adamım!
Diğer bir artı tarafta var: online yardım. Neredeyse tamamlanmış, güzel düzenlenmiş ve sizi kendi sayfalarına götürmüyor.
Menü hakkında da birkaç kelime söyleyelim. Biraz daha güzel özelliklerinden bahsedelim: örnek olarak baskı önizlemesi yapabilirsiniz. Belirli bir x zaman aralığında sayfanın yeniden yüklennmesini sağlayabilirsiniz: menü seçeneklerine girin ve yüklemeden önce zaman ayarını yapın.
Opera bu tarz birçok küçük güzel özelliğe sahip, basit ama çok kullanışlı.
Diğer bir güzel özellikte aktarma penceresinde. Bir dosya indirdiğinizde, faaliyet tuşuna (dosya ikonu) bastığınızda pekçok seçenekli bir menü belirir. Aktarabilir, kesebilir, kaldığı yerden devam.... yaptırabilirsiniz. Tekrar belirtiyorum, çok kullanışlı.
Opera hakkında söylenebilecek daha başka şeyler de var ama yazıyı çok uzun kılacaktır. Keşfetmenin en iyi yolu, onu denemektir.

Gelecek

Opera'nın yaklaşımı sanaldokuyu daha ufak araçlarla tarayabildiğinizi kanıtlaması sebebiyle ilginçtir. Yaklaşık 40 MB kütüphane dosyasına, çalıştırılabilir dosyaya... ihtiyacınız yok. Bu ilk nokta. Çok az satıcı bunu anladı. Sadece sanaldoku tarayıcıları için değil birçok yazılım için geçerlidir bu durum.
Yine de, yakın zamanda işleri değiştirmeye yeterli mi?
Bu tarz ileri görüşlülüğü sevmem ancak daha ne kadar sanaldoku tarayıcılarını kullanacağız, ya bugün onları kullandığımız yol? ?
Örnek olarak, Rebol adresinden ne yapıldığına bakın. Eğer bu mükemmel ürün hattını bilmiyorsanız, adresine göz atabilirsiniz. Fakat bu yazı yazılana değin, Rebol birçok hafif dağınık uygulamalar geliştirdi. Internet'i kullanarak çalışmanın bir sonraki yolu değil mi? Rebol zaten sanaldoku tarayıcılarına artık gerçekte ihtiyacımız olmadığını kanıtladı ve dağınık hesaplama bir sonraki durak olabilir.
Sanaldoku tarayıcıları yarın ortadan kaybolacaklar anlamına gelmemekte, ama inanıyorum ki bir diyete sokulmalılar...
Opera doğru yolda diye düşünebiliriz. Örnek olarak, Opera daha yeni Symbian ile hareketli internet aygıtları için anlaşma yaptı. Bunun anlamı, daha ufak çapta olunca bir sanaldoku tarayıcısı birçok farklı şey için kullanılabilir...

Son

Kimse mükemmel değildir... Opera'da değil. Yine de yaklaşım oldukça ilginç. Onu sevmediğinizle yada ne aradığınızla ilgili değil. Ne zaman ki birisi birşeye alışılır, her zaman değişklik yapmayı sevmez. Yine de Opera'yı test etmelisiniz. Linux altında grafiksel tarayıcılar çok sayıda değil (yada daha doğrusu hepsi aynı çekirdekten geliyor). Şu an gerçekten farklı bir taneye sahipsiniz, bir şans verin.
Üstelik Opera'da ki insanlar ürünlerini hızlaca iyileştirebilecelerini bize gösterdiler. Böylece gelecekte daha iyi bir tarayıcı umabiliriz.
Sonuçta, eğer benim gibiyseniz, sanaldokuyu taramada bir sürü hata dolu fabrikalardan sıkılmışsanız, http://www.opera.com/ adresine gidin ve bu tarayıcının Linux için olan 5.0 sürümünü indirin.
Harika bir zamanda yaşadığımızı düşünmüyor musunuz?